Bài viết này copy từ page 1 người chơi chuyên nghiệp. Nô pet shop rất biết ơn sự chia sẽ của anh đến với cộng động tắc kè hoa đổi màu Chameleon.
Chameleon là loài nhạy cảm, việc chăm sóc đòi hỏi sự tỉ mỉ nhiều hơn một số loài bò sát khác. Trong quá trình nuôi nhốt, rất dễ gặp phải một số vấn đề liên quan đến sức khoẻ nếu như chúng không được đáp ứng đúng hoặc có thể do thiếu quan sát, vô tình chúng ta tạo điều kiện gián tiếp ảnh hưởng đến sự phát triển của chúng. Ở Việt Nam mình còn rất nhiều mặt hạn chế, hạn chế về khả năng tiếp cận các giống loài mới, hạn chế về điều trị y tế khi các dòng bò sát gặp vấn đề về sức khoẻ, các bác sĩ trị chó mèo thì rất nhiều nhưng bác sĩ cho bò sát còn rất ít, vì theo cảm nhận của mình nếu người bác sĩ thú y đó chưa từng nuôi qua dòng bò sát đó hoặc thao tác điều trị cho dòng đó thì cũng khó có thể hiểu được tập tính, cho nên việc phòng bệnh bao giờ cũng nên được ưu tiên hơn so với chữa bệnh vì việc chữa trị cũng rất khó do chưa có loại thuốc đặc trị dành riêng cho các dòng bò sát này. Hiện tại mình cũng đang thử áp dụng một số loại thuốc cho một vài tình trạng bệnh
thường gặp, tuy không phải là thuốc dành riêng cho chameleon, nhưng nó cũng mang lại nhiều tín hiệu khả quan nhưng để chắc ăn thì cần thử nghiệm trên nhiều trường hợp bệnh tương tự để có được kết luận chính xác nhất để chia sẻ thêm cho mọi người. Mình không nêu quan điểm của mình trong vai trò bác sĩ, mình chỉ đơn thuần là người chơi và tự muốn chữa trị khi pet của mình gặp sự cố, mình thực hành trên giá trị của con pet mình bỏ ra và xem đó là học phí để rút kinh nghiệm vì như các bạn đã biết, khi pet của bạn gặp sự cố việc đầu tiên là bạn tìm tài liệu, nhưng hầu như khi bạn search google hay các diễn đàn nước ngoài, câu trả lời bạn nhận được luôn là mang pet của bạn đến thú y càng sớm càng tốt, và khả năng để đáp ứng điều đó ở nước mình thì còn rất hạn chế.
Dưới đây là một trong những bệnh thường gặp cùng với nguyên nhân và giải pháp để mọi người có thể phòng tránh :
1.Sự mất nước ( dehyrated )
Đây là vấn đề rất dễ gặp phải trong điều kiện nuôi. Đây không hẳn là một căn bệnh nhưng nó sẽ là dấu hiệu để phản ánh tình trạng nuôi giữ chameleon của bạn, cần can thiệp sớm để tránh những trường hợp đáng tiếc nhất. Mất nước là tình trạng chameleon không đủ lượng nước để uống để cơ thể có thể hoạt động bình thường.
+ Nguyên nhân : việc cung cấp nước bị thiếu so với nhu cầu hoặc việc cung cấp nước sai cách so với tập tính sinh hoạt của chúng, các bạn lưu ý rằng chameleon uống nước từ các nguồn nước động.
+ Triệu chứng : dấu hiệu dễ nhận thấy sự mất nước ở chameleon trong giai đoạn sớm là phân của chúng sẽ có nhiều urat, nếu urat có kèm màu vàng hoặc hồng thì báo hiệu cơ thể đang thiếu nước nghiêm trọng. Ở giai đoạn trễ là lúc đó bạn sẽ thấy mắt của nó sẽ trũng vào trong, da sẽ tối màu hơn và cảm giác nhăn nheo hơn.
+ Cách điều trị : Như mình đã nói ở phần đầu, việc điều trị sẽ luôn khó khăn và mang nhiều rủi ro hơn so với cách phòng bệnh, để tránh tình trạng thiếu nước diễn ra thì hãy để bộ phận phun mưa nhân tạo hoặc bình nước nhỏ giọt làm việc đó, hoặc cách mỗi vài ngày bạn có thể cho nó tắm dưới vòi sen 1-2 phút để cấp thêm độ ẩm hoặc nếu nó đang thiếu nước bạn sẽ thấy nó uống trực tiếp ngay dưới vòi sen. Tránh sự chủ quan khi sử dụng bình xịt bằng tay, vì không phải lúc nào bạn cũng có khả năng đáp ứng đúng giờ và đúng nhu cầu của chúng.
2.Bệnh biến dạng xương (MBD)
Đây là bệnh khá thường gặp ở tất cả các loài bò sát, riêng ở chameleon thì đây là bệnh dễ gặp trong điều kiện nuôi nhốt thiếu thốn gây ra tình trạng giòn xương, biến dạng xương và gây ra nhiều hệ luỵ khác.
+ Nguyên nhân : phổ biến nhất dẫn đến tình trạng này là do chế độ ăn bị thiếu hụt canxi, thiếu ánh sáng khiến chungs không thể chuyển hoá được canxi nên bắt buộc chúng phải lấy canxi từ xương dẫn đến tình trạng loãng xương gây giòn dẫn đến biến dạng.
+ Triệu chứng : căn bệnh này nó sẽ không ập đến ngay trong vài ngày thậm chí vài tuần nên thường gây ra sự chủ quan ở người nuôi, dấu hiệu ban đầu sẽ là chúng sẽ hay cắn vào các chi của nó, và cảm giác leo trèo theo như quan sát sẽ không linh hoạt như bình thường thậm chí có thể rơi khỏi cành cây. Đến giai đoạn tiếp theo, các phần xương ống có thể bị cong, các khớp có thể bị lệch, miệng bị lệch và nặng hơn là các chi có thể bị gãy.
+ Cách điều trị :khi gặp phải vấn đề này ở giai đoạn sau, hầu như không có khả năng để các chi của chúng có thể trở lại hiện trạng ban đầu. Cách phòng ngừa là điều cần thiết để tránh tịnh trạng pet của bạn gặp phải MBD. Cung cấp một nguồn tia UVB tốt để đáp ứng nhu cầu của chameleon trong tình trạng bạn nuôi trong nhà, và đừng quên gutload các loại sâu gián dế mà bạn hay cho nó ăn hàng ngày, đây là cách an toàn và hiệu quả nhất. Kết hợp với việc lắc mồi với canxi không chứa vitamin D3 trong mỗi bữa ăn hàng ngày, việc sử dụng D3 quá liều có thể gây rối loạn cầm nắm và tổn thương cơ quan nội tạng.
3.Bệnh gout ( gút)
Đây là bệnh mà nguyên nhân do không đào thải được axit uric và muối dẫn đến tình trạng sưng khớp.
+ Nguyên nhân : do ăn quá nhiều thức ăn có chứa nhiều protein vượt mức cần thiết trong chế độ ăn kéo dài.
+ Triệu chứng : dễ nhận thấy là sưng phù ở các chi, các khớp hay bàn chân, khi gặp tình trạng này thường thì nó sẽ ít dùng các chi bị bệnh để bám hoặc leo trèo vì khi cử động sẽ gây cảm giác đau
+ Điều trị : hầu như là chưa có cách để xử lý triệt để vấn đề này, với những căn bệnh chưa tìm được hướng xử lý triệt để thì việc phòng tránh là việc ưu tiên. Không cho ăn các loại mồi được gutload bởi các loại thực phẩm chứa nhiều protein là một cách ngăn chặn, một vài trường hợp người nuôi hay cho các loại côn trùng ăn các loại cám gia súc hay thức ăn chó mèo nhằm duy trì sự sống của chúng trước khi cho chameleon ăn, đây là cách làm sai, có thể khiến chameleon của bạn bị nhiễm bệnh.
4.Nhiễm trùng hô hấp ( viêm hô hấp trên & dưới )
Là một bệnh thường gặp liên quan đến đường thở và phổi
+ Nguyên nhân : do điều kiện nuôi không phù hợp, cũng giống như con người khi thay đổi thời tiết, quá ẩm hoặc quá khô trong một thời gian sẽ ảnh hưởng đến hô hấp.
+ Triệu chứng : có rất nhiều triệu chứng cho thấy chameleon của bạn đang bị viêm, mình ghi nhận một số trường hợp từ viêm hô hấp trên như kiểu khó thở, lúc nào cũng há miệng và đầu luôn ngẩng lên, đôi khi sẽ thấy nó leo lên đỉnh của chuồng. Viêm hô hấp trên đôi khi sẽ thấy nó ngáp hơi hoặc thậm chí ho thành tiếng. Giai đoạn viêm hô hấp dưới là tiến triển nặng hơn của trên khi bắt đầu có dịch nhầy từ miệng và mũi, tiếng thở sẽ nặng hơn,lúc này nó sẽ nhắm mắt suốt, bụng hơi căng phồng để lấy lực thở và hầu như là bỏ ăn.
+ Điều trị : luôn đảm bảo nhiệt độ và độ ẩm trong chuồng hay khu vực nuôi luôn ở mức phù hợp với đặc tính loài. hãy tránh chuồng bị đọng nước hoặc đất trong các chậu cây bị ẩm ướt quá nhiều, khi gặp thời tiết nóng vào ban ngày dẫn đến tình trạng bôc hơi tạo thành độ ẩm cao hơn mưc cho phép. Về thuôc điều trị, mình đã test một loại thuốc chuyên dùng cho chó mèo với liệu trình 7 ngày trên 2 cá thể, phản hồi sau 7 ngày cho kết quả rất tốt, có thể mình cần thêm thời gian để test thêm trên nhiều cá thể để cho kết quả chắc chắn nhất trước khi share rộng rãi cho các bạn sử dụng để điều trị, trường hợp bạn nào muốn thử cùng mình thì có thể nhắn tin cho mình để mình đưa tên thuốc dùng thử.
5.Nhiễm ký sinh trùng
Bệnh này thường gặp nhất ở các cá thể được bắt từ tự nhiên ( wild caught ) nhưng đôi khi cũng xuất hiện trên các con được lai tạo , nuôi nhốt bởi con người. Hiểu đơn giản là nhiễm ký sinh đường ruột, ký sinh hô hấp, các loại giun sán.
+Nguyên nhân : do chameleon của bạn ăn phải những con mồi bị nhiễm bệnh, hoặc bị lây từ phân của các con nhiễm bệnh trong trường hợp bạn đem một con mới vào ở trong chuồng của một con cũ mang mầm bệnh mà chưa được vệ sinh hay khử trùng.
+Triệu chứng : thường là tiêu chảy, ăn tốt nhưng không có dấu hiệu tăng cân hay phát triển hình thể, đôi khi ăn khó tiêu gây nôn ói. Có thể nhìn thấy kí sinh trên phân nếu chúng nhiễm phải.
+Điều trị : khi nhiễm kí sinh đường ruột, có thể sử dụng loại thuốc tẩy giun dưới dạng lỏng để dễ dàng thao tác. Trường hợp nhiễm kí sinh hô hấp thì cần điều trị trong thời gian dài hơn và cần theo dõi kĩ càng hơn. Mình từng điều trị ký sinh trên cham theo lộ trình khoảng 3 tuần và có sự thay đổi rõ rệt và hết hẳn các triệu chứng và sức khoẻ hầu như đã ổn định. Để phòng tránh thì cần giữ vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, thức ăn khi cho chameleon ăn là nguồn thức ăn sạch, tránh cho ăn những con côn trùng bệnh yếu.
6.Thiếu hụt Vitamin A

Là tình trạng chameleon của bạn không hấp thu được Vitamin A từ côn trùng mà bạn cho ăn hoặc do bạn không bổ sung vitA cho nó.
+Triệu chứng : thường ảnh hưởng đến mắt là nhiều nhất, bao gồm các triệu chứng hay gặp như sưng mắt, mắt đóng vảy hoặc phù nề
+Điều trị : để tránh gặp tình trạng này thì việc trước tiên cần làm là cho các loại côn trùng gutload trước khi cho chameleon ăn. Hãy sử dụng các loại cà rốt, bí đỏ hoặc các loại rau có màu xanh đậm cũng có chứa nhiều beta-caroten, một tiền chât của vitamin A sẽ được tổng hợp thành vitamin A trong quá trình gutload. Trường hợp chameleon của bạn gặp phải trường hợp thiếu hụt vitamin bởi các triệu chứng nêu trên, có thể sử dụng vitamin A ở dạng viên dầu cá, bổ sung trực tiếp dưới hình thức cho uống trực tiếp chất lỏng bên trong.
7.Bệnh thối miệng

Là một dạng bệnh khi miệng của chameleon sưng lên và bên trong có dịch vàng kèm mùi hôi.
+ Nguyên nhân là do nhiễm trùng khi có vết thương bên trong khoang miệng khiến vi khuẩn gây bệnh.
+ Triệu chứng : sưng miệng có dịch vàng, có mùi hôi, răng bị đen lại và bỏ ăn.
+ Điều trị : dùng tăm bông chùi nhẹ chỗ sưng viêm để lấy các phần dịch vàng ra khỏi miệng, sau đó sử dụng dung dịch Betadine thấm đều vào tăm bông và lau đều lên chỗ viêm từ 5-7 ngày cho đến khi hết hẳn.
Trên đây là một số bệnh phổ biến thường gặp trên chameleon, cách điều trị mình nêu trên đa phần là xử lý theo kinh nghiệm đã trải qua, nếu các bạn có cách xử lý tốt hơn & hiệu quả hơn trong các trường hợp tương tự, rất mong được sự đóng góp của các bạn, để việc nuôi và chăm sóc trở nên dễ dàng hơn cũng như tạo tài liệu tham khảo bằng tiếng Việt cho người chơi tại Việt Nam.
nguồn ZL reptiles.